Batterijenverordening

In het kort

Onderwerp: Batterijenverordening 
Relevant: artikel 85
Waarom: beperken nadelige milieueffecten van batterijen
Wanneer: bij Europese aanbestedingen van batterijen of batterijen die in producten zijn verwerkt 
Voor wie: Aanbestedende diensten en speciale-sectorbedrijven
Start: vanaf 18 februari 2024

Op deze pagina:
Inwerkingtreding
Doel 
Voor wie
Werking
Beperken milieueffecten
Verplichtingen 2025 en later
Gevolgen voor aanbestedende diensten
Gevolgen voor ondernemers

Inwerkingtreding

De Batterijenverordening (hierna: verordening) maakt deel uit van de Europese Green Deal en is op 17 augustus 2023 in werking getreden. Een groot deel van de verplichtingen is van toepassing vanaf 18 februari 2024. Voor aanbestedende diensten en speciale-sectorbedrijven (hierna: aanbestedende diensten) geldt vanaf deze datum de verplichting om batterijen en of batterijen die in producten zijn verwerkt (hierna: batterijen) duurzaam aan te besteden. Hierbij kijk je naar de gehele levenscyclus van de batterijen.

De Europese Commissie stelt waarschijnlijk rond 2030 aanvullende verplichtingen over technische specificaties en gunningscriteria vast. 

Doel verordening

Het hoofddoel van de verordening:

• batterijen die in de Europese Unie in de handel worden gebracht duurzaam, goed presterend en veilig maken, 
• het tot een minimum beperken van nadelige effecten van batterijen op het milieu en de menselijke gezondheid. 
• daarnaast bevordert de verordening de circulaire economie en versterkt het de Europese interne markt en de ontwikkeling van een concurrerende, duurzame Europese batterij-industrie.

De verordening heeft betrekking op de hele levenscyclus van batterijen. Dit betreft de grondstofwinning, de productie, het gebruik, de inzameling en recycling van batterijen. Ook bevat de verordening regels voor het beperken van het gebruik van kwik, cadmium en lood in batterijen.

Voor wie

In het grootste deel van de verordening staan regels voor marktpartijen zoals producenten, importeurs en distributeurs. In artikel 85 van de verordening zijn regels opgenomen voor aanbestedende diensten. 

Werking 

Vanaf 18 februari 2024 ben je als aanbestedende dienst wettelijk verplicht om batterijen en producten die batterijen bevatten duurzaam aan te besteden. Hierbij zorg je dat de gevolgen voor het milieu tijdens de gehele levenscyclus van de batterijen tot een minimum wordt beperkt. 

In de verordening is niet opgenomen hoe je de milieueffecten van batterijen tot een minimum kan beperken. Naar verwachting wordt dit uitgewerkt in de aangekondigde gedelegeerde handelingen (uitvoeringsverordeningen). Tot die tijd mag je als aanbestedende dienst zelf bepalen hoe je zorgt voor een zo minimaal mogelijk milieueffect.  

Voorbeelden van producten met batterijen die vrijwel iedere aanbestedende dienst inkoopt zijn laptops, telefoons, draadloze apparaten, enzovoort.

Beperken milieueffecten 

Op de website van PIANOo kun je meer lezen over hoe je  de milieueffecten van batterijen kunt beperken. Voorbeelden zijn:

• tools om het milieueffect inzichtelijk en vergelijkbaar te maken zoals de milieukostenindicator (MKI) of interne CO2-beprijzing
• kiezen voor een gunningscriterium waarmee je inschrijvingen (mede) beoordeelt op het milieueffect zoals beste prijs-kwaliteitverhouding of laagste levenscycluskosten.
• gebruikmaken van keurmerken 
• duurzaamheidscriteria verwerken in de technische specificatie

Verplichtingen 2025 en later

Niet alle regels in de verordening zijn per 18 februari 2024 van toepassing. Verschillende regels treden pas later in werking. 

Aanbestedende diensten

Voor aanbestedende diensten wordt naar verwachting rond 2030 een Europese gedelegeerde handeling (uitvoeringsverordening) vastgesteld. Deze handeling bevat regels over technische specificaties en gunningscriteria. Door naleving van die regels kunnen aanbestedende diensten de milieueffecten van batterijen tot een minimum beperken.

Marktpartijen

Voor marktpartijen worden stapsgewijs nieuwe regels ingevoerd. Deze regels zorgen ervoor dat de negatieve effecten van batterijen op mens en milieu steeds kleiner zullen worden. Voorbeelden van deze regels zijn:
 

• vanaf 18 augustus 2025 gelden passende zorgvuldigheidsverplichtingen (due diligence) voor marktdeelnemers
• vanaf 18 augustus 2025 moeten alle batterijen zijn voorzien van een symbool voor gescheiden afvalinzameling
• uiterlijk per 18 november 2025 wijzen alle lidstaten een bevoegde autoriteit aan die gaat controleren of de verplichtingen voor afgedankte batterijen worden nageleefd
• vanaf 18 februari 2027 is een QR-code verplicht voor alle batterijen. Deze QR bevat informatie over bijvoorbeeld de chemische samenstelling en de capaciteit en herbruikbaarheid van de batterij. 
• vanaf 18 februari 2027 is een digitaal batterijpaspoort verplicht voor bepaalde batterijen voor lichte voertuigen en voor industriële batterijen
• inzamelingsverplichtingen voor producenten voor verschillende type batterijen zullen in de loopt van de tijd toenemen

Gevolgen voor aanbestedende diensten

• Vanaf februari 2024 ben je verplicht om bij Europese aanbestedingen van batterijen de milieueffecten van de batterijen tot een minimum te beperken.
• Het advies is om te inventariseren welke batterijen en producten met batterijen je aanbesteedt en om een plan te maken hoe je de milieueffecten van de batterijen tot een minimum kunt beperken.

Gevolgen voor ondernemers

• Houd er rekening mee dat aanbestedende diensten bij Europese aanbestedingen expliciete milieueisen gaan stellen voor batterijen.
• Aanbestedende diensten kunnen strengere milieueisen voor batterijen stellen dan de verplichtingen die de verordening oplegt aan marktpartijen. De reden hiervoor is dat aanbestedende diensten nu al verplicht zijn om de milieueffecten van batterijen tot een minimum te beperken.
• Voor marktpartijen gaan stapsgewijs nieuwe regels gelden voor batterijen. Het advies is om informatie hierover in de gaten te houden, bijvoorbeeld via een branchevereniging of een kennisplatform.