Stimuleren innovatie: Voorlichting, ondersteuning en netwerkvorming

Op deze pagina:
Proactief en gericht
Randvoorwaarde
Niveaus voorlichting
Uitwerking in Nederland 
Keuzeopties voorlichting
Wisselwerking met andere beleidsmiddelen
Overzicht beleidsmiddelen

Proactief en gericht

Met voorlichting, ondersteuning en netwerkvorming kunt u enthousiasme kweken. Het proactief en gericht benaderen van publieke opdrachtgevers resulteert in kennis over de mogelijkheden van innovatiegericht inkopen. Een persoonlijke aanpak werkt motiverend. U gaat in gesprek, hoort waar de behoefte ligt en welke bezwaren er spelen. Daarnaast werken overheden vanuit verschillende dimensies aan soortgelijke vraagstukken. Het delen van inzichten en ervaringen via een netwerk zorgt er voor dat overheden van elkaar kunnen leren.

Randvoorwaarde

Voorlichting, ondersteuning en netwerkvorming is randvoorwaardelijk voor het slagen van de andere manieren van beleid om innovaties te stimuleren. Zonder voldoende kennis hoe innovatie en inkoop binnen de publieke sector werkt, is het lastig om bijvoorbeeld een innovatieagenda in de praktijk door te voeren.

Niveaus voorlichting

Het realiseren van voorlichting, ondersteuning en netwerkvorming is op verschillende niveaus mogelijk:

• Europees: De Europese Commissie organiseert bijvoorbeeld webinars over het inkopen van innovaties. Verder biedt de EU met de European Assistance For Innovation Procurement (EAFIP) elke 3 maanden gratis ondersteuning.
• Nationaal: In Nederland biedt PIANOo landelijke voorlichting en ondersteuning. In andere landen gebeurt dit ook: zo zijn er bijvoorbeeld circa 10 landen in het Europese netwerk Procure2Innovate met een nationaal expertisecentrum. Per land verschilt de reikwijdte van de activiteiten. Zo heeft bijvoorbeeld het Finse expertisecentrum KEINO een opleidingsafdeling. En andere landen, zoals de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk, bieden standaarddocumenten voor bijvoorbeeld contracten.
• Regionaal: Ook op regionaal niveau is een netwerk te bouwen en zo de landelijke activiteiten nog meer onder de aandacht te brengen. Een regionale insteek vormt als het ware de brug tussen landelijke en regionale inzet. Zo heeft Finland een uitgebreide aanpak met een groot aantal regionale verandermanagers. In Nederland heeft het programma Beter Aanbesteden eveneens een regionaal karakter.
• Organisatie: Individuele organisaties kunnen intern en lokaal activiteiten opzetten om geïnteresseerde personen bij elkaar te brengen, evenals het bieden van handvatten voor de eigen praktijk. In Nederland zijn meerdere voorbeelden bekend, zoals de InnovatieHub van ProRail en de Rijks innovatie community (RIC).

Uitwerking in Nederland (2021)

PIANOo biedt in Nederland voorlichting, ondersteuning en een netwerk voor aanbestedende diensten, onder meer op het gebied van innovatiegericht inkopen. Zo verzorgt PIANOo tientallen presentaties en bijeenkomsten per jaar. Ook ondersteunt en adviseert PIANOo een groeiend aantal organisaties en sluit het aan bij nationale en internationale netwerken. Op organisatieniveau is bij veel overheden de interne voorlichting, ondersteuning, en netwerkvorming voor eigen medewerkers (nog) niet altijd ingeregeld. Er ligt dus een kans om het innovatiepotentieel breder en pro-actiever onder de aandacht te brengen bij (lokale) overheden.

Keuzeopties voorlichting

Wilt u als bestuurder, beleidsmaker, of leidinggevende gaan inzetten op voorlichting, ondersteuning, en netwerkvorming? Voor een gerichte aanpak maakt u vooraf keuzes over een aantal aspecten:

• Doelgroep: Focust u op organisaties of organisatieonderdelen die al actief bezig zijn in (of interesse hebben in) innovatiegericht inkopen? Of wilt u een nieuwe groep bereiken die nog onbekend is met het onderwerp?
• Focusgebied: Bakent u af op het vlak van een geografisch gebied, een innovatievraagstuk of een sector? Een geografische insteek kan zorgen voor betere lokale binding. Bij een focus op een vraagstuk of sector zijn inhoudelijke specialisten waardevol.
• Fase van innovatie: Richt u zich op de onderzoeksfase van innovaties (pre-commerciële ontwikkeling), of op afname van bewezen innovatieve oplossingen met beperkte commercialisatie? Of een combinatie van deze twee.
• Inbedding: Zoek organisaties en medestanders die kenbaar zijn in een sector of regio waarin zij werken. Een concreet beeld en imago van wie er mee doen en het bundelen van inspanningen is van groot belang bij overtuigingskracht.
• Bekostiging: Met de keuze voor uw focusgebied komt ook de keuze hoe de werkzaamheden te financieren zijn. De grootste kostenpost bij het inzetten van voorlichting, ondersteuning en netwerkvorming is de vergoeding van de medewerkers. Zijn er landelijke doelen en fondsen, of bijvoorbeeld regionale focus of lokale samenwerkingsverbanden die willen meebetalen of meewerken?

Wisselwerking met andere beleidsmiddelen

Voor een optimale benutting is er een goede verbinding tussen de verschillende beleidsmiddelen die innovatiegericht inkopen stimuleren. Het effect van voorlichting is bijvoorbeeld extra groot als er een link te leggen is met concrete mogelijkheden voor financiële, juridische of technische ondersteuning. En andere beleidsmiddelen hebben extra effect op voorlichting: als er bijvoorbeeld een innovatieagenda tot stand komt, leidt dat tot meer vraag naar voorlichting en ondersteuning. Breng de activiteiten op voorlichting, ondersteuning en netwerkvorming in verhouding elkaar.

Overzicht beleidsmiddelen

Voorlichting, ondersteuning en netwerk
Opstellen innovatieagenda’s
Aanbieden financiering
Vastleggen streefcijfers
Stimuleren innovatievriendelijk gedrag en cultuur
Verbinden innovatiebehoefte en marktpotentieel

De pagina's over de diverse beleidsmiddelen om innovatiegericht inkopen te stimuleren vormen een uitwerking van het rapport Inventarisatie beleidsinterventies innovatiegericht inkopen.