Concessie

U kunt concessies verlenen voor een (openbaar) werk of een dienst. Het verschil met een reguliere opdracht is dat de tegenprestatie voor de uitvoering van het werk of de dienst niet bestaat uit betaling, maar uit het verlenen van een exploitatierecht.

Exploitatierisico bij exploitant

Kenmerkend voor een concessie is dat het exploitatierisico ligt bij de exploitant. Dit betekent dat de exploitant onder normale exploitatieomstandigheden het risico loopt dat de kosten die gepaard gaan met de exploitatie van de gegunde werken of diensten niet (volledig) worden terugverdiend. Met andere woorden: het exploitatierisico kan worden omschreven als het risico van blootstelling aan de grillen van de markt. Het is een risico dat voortvloeit uit factoren waarop de partijen geen invloed hebben, een risico dat voorzienbaar is maar niet zeker (bijvoorbeeld het risico verlies te lijden op de investering). Wanneer er geen sprake is van het exploitatierisico, dan is geen sprake van een concessie, maar van een gewone overheidsopdracht. 

Normale overheidsopdracht

Heeft de exploitant alleen te maken met algemene risico’s, zoals slecht beheer, overmacht of niet-naleving van contracten? Dan is er geen sprake van een concessieopdracht, maar van een normale overheidsopdracht. Dit geldt ook:

• wanneer de aanbestedende dienst elk risico wegneemt door minimuminkomsten te garanderen die gelijk of zelfs meer zijn dat de kosten voor de investeringen of
• wanneer er sprake is van sector-specifieke regelgeving die voorziet in een waarborg en de investeringen volledig dekt.  

Strikte toepassing

Met de bepaling dat er sprake is van het overgaan van het exploitatierisico moeten aanbestedende diensten en speciale-sectorbedrijven strikt omgaan. Ze mogen het regime voor concessieopdrachten niet gebruiken om de regels van de aanbestedingsrichtlijnen te omzeilen.
Concessies komen voor in verschillende sectoren. Voorbeelden van concessies zijn onder andere het verzorgen van het openbaar vervoer in een regio of de verlening van het recht om een parkeergarage te exploiteren waarbij de tegenprestatie de bouw van deze garage is.

Waarde concessie

Het kan zijn dat de aanbestedende dienst een (jaarlijkse) bijdrage levert in de exploitatie, of een bijdrage ontvangt uit de winst, of dat er geen bijdrage wordt geleverd of wordt ontvangen. De waarde van een concessie wordt gevormd door de totale tijdens de looptijd van de overeenkomst te behalen omzet van de concessiehouder (exclusief btw) (met inbegrip van de bijkomende leveringen die in het kader van de werken en diensten worden verricht). Nadere regels omtrent de raming treft u aan in de artikelen 2a.11 en .12 van de Aanbestedingswet 2012.

Enkele concessieopdrachten zijn uitgezonderd van toepassing van de Aanbestedingswet 2012. Welke dit zijn staat omschreven in de artikelen 2a.13 tot en met 2a.26 Aanbestedingswet 2012.

Looptijd concessie

De looptijd van concessies wordt in beginsel beperkt tot 5 jaar. Voor concessies die langer duren dan 5 jaar, beperkt u de maximale looptijd van de concessie tot de periode waarin van een concessiehouder redelijkerwijs verwacht mag worden de investeringen die hij heeft gemaakt voor de exploitatie van de werken en diensten (samen met een rendement op geïnvesteerde vermogen) terug te verdienen. Dit rekening houdend met de investeringen die nodig zijn om de specifieke contractuele doelstellingen te halen.

Voor de berekening worden zowel de initiële investeringen als de investeringen tijdens de looptijd van de concessie in aanmerking genomen.

Beschrijving procedure boven Europese drempelwaarden

De Aanbestedingswet 2012 is van toepassing op concessieovereenkomsten voor openbare werken en diensten waarvan de geraamde waarde gelijk is aan of hoger is dan de Europese drempelwaarde. Een concessieovereenkomst voor openbare werken of diensten dient via TenderNed (vooraf) te worden aangekondigd. In deel 2A van de Aanbestedingswet 2012 staan een aantal voorschriften voor de procedure om uiteindelijk een concessieovereenkomst voor openbare werken of diensten te sluiten. Hierin staan voorschriften over de termijnen, de vorm van aankondiging van de opdracht, het doorleggen van de aanbestedingsplicht en uitzonderingssituaties.

De voorschriften beschrijven in ieder geval de volgende verplichte stappen:

• U maakt een aankondiging van de concessieopdracht bekend met daarin onder andere een beschrijving van de opdracht en de voorwaarden voor deelneming.
   
• U communiceert de geschiktheidseisen, uitsluitingsgronden, technische en functionele specificaties en gunningscriteria. De gunningscriteria dienen verband te houden met het voorwerp van de opdracht en kunnen onder meer sociale, innovatiegerelateerde of milieucriteria omvatten. U moet de gunningscriteria opnemen in afnemende volgorde van belangrijkheid.
  (U kunt het aantal gegadigden of het aantal inschrijvers tot een passend aantal beperken, op voorwaarde dat dit gebeurt op transparante wijze en op basis van objectieve criteria, waarbij het aantal gegadigden dat wordt uitgenodigd, voldoende moet blijven om een daadwerkelijke mededinging te waarborgen).
   
• U deelt alle gegadigden en inschrijvers de beschrijving van de voorgenomen organisatie van de procedure mee en een indicatief tijdschema voor de voltooiing ervan.
   
• U waarborgt een passende documentatie van de belangrijkste stappen van de procedure.
   
• U kunt met de gegadigden en inschrijvers onderhandelingen voeren waarbij het voorwerp van de overeenkomst, de gunningscriteria en de minimumeisen zoals omschreven in de aanbestedingsstukken in de loop van de onderhandelingen niet worden gewijzigd.
   
• Uw mededeling van de gunningsbeslissing aan iedere betrokken inschrijver of betrokken gegadigde bevat de relevante redenen voor die beslissing en een nauwkeurige omschrijving van de opschortende termijn (minimaal 20 kalenderdagen).
   
• Van de gegunde opdracht publiceert u een aankondiging met behulp van TenderNed binnen 48 dagen na de gunning van die concessieopdracht.

Concessieovereenkomsten voor openbare werken en diensten onder de drempel

De Aanbestedingswet 2012 is niet van toepassing op concessieovereenkomsten voor openbare werken en diensten onder de Europese drempel, tenzij sprake is van een duidelijk grensoverschrijdend belang. In dat geval is afdeling 1.2.2 Aanbestedingswet 2012 van toepassing en dient u (vooraf) een passende mate van openbaarheid te geven aan de opdracht. Bij een dergelijk duidelijk grensoverschrijdend belang zijn de algemene beginselen van het aanbestedingsrecht, zoals opgenomen in deel 1 van de Aanbestedingswet 2012 van toepassing.

Meer informatie: Opdrachten onder de drempel

Gebruik van procedure motiveren

Het is niet nodig dat u in de aankondiging in het EU-publicatieblad motiveert waarom u deze procedure gebruikt. U maakt immers geen gebruik van een bijzondere EU-procedure die alleen in bijzondere omstandigheden mag worden toegepast. De Aanbestedingswet 2012 bepaalt wel dat u als aanbestedende dienst op objectieve gronden moet kiezen welk type aanbestedingsprocedure u toepast en welke ondernemers u toelaat tot de procedure. Wij adviseren u dan ook de motivering voor de keuze op te nemen in het aanbestedingsdossier.  

Meer informatie: Aankondigen