Archeologisch Programma van Eisen (KNA protocol 4001)
Bij gravend archeologisch onderzoek bepaalt het bevoegd gezag middels een archeologisch Programma van Eisen (PvE) wat voor onderzoek dient te worden uitgevoerd. Een archeologisch PvE is een inhoudelijk document, waarin het doel, de vraagstelling en de uitvoeringswijze van een archeologisch veldonderzoek en specialistisch onderzoek zijn verwoord. Maar ook de randvoorwaarden van het onderzoek, bijvoorbeeld met betrekking tot de omgang met het vondstmateriaal.
Het opstellen en gebruiken van het archeologisch PvE heeft tot doel de inhoudelijke kwaliteit van archeologisch onderzoek te borgen en kan beschouwd worden als hét basisdocument voor archeologisch veldonderzoek.
Rol archeologisch Programma van Eisen (PvE)
Een archeologisch PvE is verplicht bij proefsleuvenonderzoek, opgravingen en opgravingen variant archeologische begeleiding. Het archeologisch PvE kan worden opgesteld door de vergunningverlener of een archeologisch onderzoeksbureau, maar wordt vrijwel altijd door de vergunningverlener (bevoegd gezag) na goedkeuring vastgesteld. Daarmee zijn het eisen van de vergunningverlener aan de initiatiefnemer. Een archeologisch PvE speelt aldus een belangrijke rol in het archeologische werkproces en het proces van de archeologische Monumentenzorg om te komen tot een verantwoorde kwaliteit van archeologische kennisvorming. Bij de uitvoering van het PvE spelen de protocollen van de KNA een voorname rol.
Functie archeologisch Programma van Eisen (PvE)
Het PvE heeft een functie in het economische verkeer: archeologische onderzoeksopdrachten worden (mede) verstrekt op basis van het PvE. Het is dan ook erg belangrijk dat in het PvE voor een inventariserend veldonderzoek of een opgraving gefundeerd wordt ingegaan op de te verwachten archeologische perioden en omvang van het onderzoek. Hiermee kan het PvE borgen dat bijvoorbeeld ook het aspect conserveren van materialen en specialistisch onderzoek in voldoende mate worden uitgevoerd.
Het aanbesteden van gravend onderzoek Inventariserend Veld Onderzoek (IVO-proefsleuven, opgraven en opgraven variant archeologische begeleiding) zonder dat daarvoor een PvE beschikbaar is, is in strijd met de kwaliteitsnorm.
Posten in Programma van Eisen (PvE)
De PvE opsteller dient in het PvE voor de belangrijkste posten (aantal m2 en aantal opgravingsvlakken, aantallen vondsten per categorie, monsters, dateringen, specialistisch onderzoek) de te verwachten aantallen of hoeveelheden op te nemen. Deze zijn vooraf uiteraard niet te voorspellen, maar zijn een inschatting op basis van kennis en ervaring, soort onderzoek, algemene kengetallen, te verwachten perioden en aard van archeologie. Bij een aanbesteding worden te verwachten aantallen en hoeveelheden doorgaans als verrekenbare eenheden opgenomen in een inschrijfstaat. Verder staan hier posten voor uitwerking, analyse en rapportage vermeld.