Provincie Overijssel: Startup in Residence-programma

Praktijkvoorbeeld Startup in Resicence

Binnen de provincie Overijssel zijn nieuwe, innovatieve oplossingen nodig. Daarom koos de provincie voor de Startup in Residence (SiR)-aanpak. Van de 18 geselecteerde partijen die een interactief trainingsprogramma bij de provincie volgden, bleven er uiteindelijk 11 over. Die testen hun oplossingen nu in de praktijk.

Bijzonder

Overijssel liet niet alleen startups meedoen aan het SiR-programma, maar ook langer gevestigde grote en kleine bedrijven. Na een succesvolle praktijktest, kunnen deelnemers hun oplossing verkopen aan de provincie. Als een pilot succesvol is, wordt de provincie launching customer.

Geleerde lessen en tips

• Besteed als overheidsorganisatie veel aandacht aan de dialoog met SiR-deelnemers. Zorg ervoor dat jullie elkaars belangen en verwachtingen kennen.
• Formuleer de challenges duidelijk. Dat maakt het makkelijker om samen met SiR-deelnemers oplossingen te vinden.
• Gebruik het trainingsprogramma om de ondernemers over te houden die écht voor hun oplossing gaan en daar ook zelf in willen investeren. Met hen wil je verder.

Waarom de provincie Overijssel aan de slag ging met de SiR-aanpak? ‘Simpel’, zegt Janine Swaak, die als Business Developer van de provincie ondernemers stimuleert innovatieve oplossingen aan te dragen voor overheidsvraagstukken. ‘Doorgaans zetten we een enkel vraagstuk uit en dan selecteren we de beste oplossing. Nu wilden we meerdere vraagstukken tegelijk uitzetten. En we wilden wat langer in gesprek met ondernemers over de best mogelijke oplossing – een aantal maanden bijvoorbeeld. De SiR-aanpak bleek daarvoor een uitstekend kader.’

Ideeën volop de kans geven

De provincie startte met SiR in het najaar van 2018, vanuit haar eigen Launching Customership-programma. ‘In dit programma treden wij als overheidsorganisatie op als eerste grote opdrachtgever voor nieuwe innovaties en ontwikkelingen. Dat gaan we nu ook doen voor innovaties van SiR-deelnemers, nadat zij deze ontwikkeld en getest hebben.’ Voor SiR formuleerde de provincie een challenge over de volgende thema’s: bruggenonderhoud, watermonitoring, waterkwaliteit, flora, fauna en overlastvermindering. Bovendien was er een wildcard: als een bedrijf zélf een uitdaging zag in Overijssel, waarvoor het de ideale aanpak dacht te hebben, dan kon het die oplossing ook indienen.

Swaak: ‘We formuleerden de challenges heel open. We wilden dus geen oplossing voorschrijven, maar frisse ideeën volop de kans geven.’ De challenges en wildcard kwamen op de website van Startup in Residence te staan. ‘Maar ook op de provincie-website en op TenderNed. Daarnaast verstuurden we zo’n tachtig persoonlijke e-mails; dat leverde de meeste inschrijvers op. ’Partijen kwamen uit heel Nederland en een paar zelfs uit België. Om zoveel mogelijk verschillende ideeën te krijgen, besloot de provincie bovendien dat niet alleen startups zich konden inschrijven, maar ook al bestaande grotere en kleinere bedrijven. ‘We wilden daar geen onderscheid in maken; het ging ons vóór alles om goede oplossingen en ondernemerschap.’

Inschrijvers selecteren

‘We hadden niet verwacht dat er zoveel partijen zouden reageren’, zegt Swaak. ‘In totaal meer dan honderd!’ Voor het selecteren van deelnemers aan het trainingstraject stelden Swaak en haar collega’s drie criteria centraal. ‘Ten eerste een economische: is de oplossing betaalbaar en heeft het voldoende marktpotentie? Ten tweede een impactcriterium: hoe innovatief is de oplossing en is het een antwoord op ons vraagstuk? En ten derde: is de oplossing technisch haalbaar en is er voldoende kans op gebruikersacceptatie?’

Uiteindelijk selecteerde de provincie 18 partijen. ‘Zij kregen een training van 4 maanden en ontvingen een passende vergoeding’, vertelt Swaak. ‘In die training werkten de ondernemers samen met de inhoudelijk betrokken provinciemedewerkers verder aan hun oplossing. Dit waren goede dialogen tussen de provincie en de ondernemers, waarin zij hun kennis en perspectieven op elkaar afstemden.’ Gedurende de training vielen er enkele partijen af. ‘De overige 11 zitten nu in de praktijkfase. In die fase testen de ondernemers hun oplossing in de praktijk.’

Technieken slim inzetten

Eén van de overgebleven SiR-deelnemers richt zich op bruggenonderhoud (zie kader). ‘De provincie is beheerder van een groot aantal bruggen in Overijssel. Die bruggen hebben onderhoud nodig’, vertelt Swaak. ‘Het kost veel tijd van een schaarse hoeveelheid dure specialisten om dit per brug te bepalen.’ De oplossing van de SiR-deelnemer bestaat uit een combinatie van twee technieken. ‘Allereerst het verzamelen van beeldmateriaal van bruggen via bijvoorbeeld drones. En vervolgens het bepalen van de ernst van een scheur of roestvlek met behulp van deep learning-algoritmes. De inspecteur controleert en corrigeert de algoritmes waar nodig. Hierdoor kan de provincie veel meer beeldmateriaal verzamelen en analyseren. En dus beter bepalen of een brug aan reparatie toe is. Zo voeren we een kwalitatief betere inspectie uit tegen vergelijkbare kosten.’

Wat voor deze oplossing geldt, geldt voor alle ideeën in het SiR-programma: de provincie schreef het niet voor. Swaak: ‘In een reguliere aanbesteding bepaal je vaak als overheid van tevoren hoe de oplossing eruit moet zien. Vervolgens zoek je een partij die dat kan leveren. Dit kan handig zijn, want leidt sneller tot een product of dienst. Maar het beperkt innovatie.’ In het SiR-programma van Overijssel gaat het daarom anders. ‘We leggen de oplossing niet vast, maar werken samen met het bedrijf aan de ontwikkeling ervan. Zodra die oplossing goed uit de praktijktest naar voren komt, investeren we in de afname. In deze “inkoopfase” zijn wij de launching customer.’

Plezierig samenwerken

Het fijne van het intensieve contact met ondernemers, is volgens Swaak dat je als provincie steeds beter weet wat mogelijk is en wat je wilt. ‘En voor ondernemers is het ook prettig. Doordat zij voortdurend contact met ons hebben, is hun kans op succes groot.’ Niet dat het SiR-traject gegarandeerd succesvol of makkelijk is. ‘Het vergt veel tijd. Bovendien is er onzekerheid over wat het gaat opleveren en hoeveel het gaat kosten. Daarom is die dialoog met de ondernemer zo belangrijk. Daar moet je continu aandacht aan besteden. Wat valt er onder een business case? Worden onze belangen voldoende gediend? En die van de ondernemer?’

Ondernemers die dachten even een ‘projectje’ bij de provincie te doen, vielen snel af tijdens de ontwikkelfase, zegt Swaak. ‘Alleen de elf partijen die écht iets willen, en bereid zijn daar zelf in te investeren, zijn door. Zij hebben echt iets aan ons en wij aan hen.’ Ze noemt het een plezier om met hen samen te werken. ‘Betrokken collega’s bij de provincie zijn positief over het SiR-programma. Mijn collega’s vinden het net als ik een uitstekende manier om ingewikkelde vraagstukken op te lossen. We zijn heel benieuwd naar de resultaten van de praktijktests. Maar wat we al gezien hebben, belooft veel goeds!’

SiR-deelnemer Movares

‘We gaan ruim honderd bruggen met drones in kaart brengen’

Hoe kun je bruggen op een slimmere manier inspecteren en beheren? Met die vraag hield John van Langeveld zich al enige tijd bezig. Binnen het SiR-programma van de provincie Overijssel kreeg de Businessmanager Prorail van ingenieursbureau Movares de kans om zijn ideeën verder te ontwikkelen, samen met GeoZICHT droneprojecten en Sobolt.

‘Omdat ik enthousiast was over de SiR-challenge over bruggenonderhoud, en wij al eerder hadden samengewerkt met GeoZICHT, woonde ik de eerste bijeenkomst van het Startup in Residence-programma bij. Daar hoorde ik twee jongens voortdurend slimme vragen stellen. Ik dacht: “

'Die moet ik spreken.' Zij waren van Sobolt, een startup die zich intensief bezighoudt met deep learning artificial intelligence. We raakten met elkaar in gesprek; er was een klik. En er ontstond een mooi idee: data verzamelen met drones, algoritmes ontwikkelen die naar deze data kunnen 'kijken' en zo een indruk kunnen geven van de staat van de kunstwerken. Met een deskundige beoordeling door de experts van Movares, dat leidt tot een bijbehorend instandhouding-advies. Toen besloten we samen het vraagstuk aan te gaan.’

Digitale 3D-modellen

‘Tijdens het traject van de provincie werkten we gezamenlijk aan een oplossing. Met dronebeelden, zo’n drie- tot vierduizend foto’s per brug, ontwikkelden we digitale 3D-modellen van bruggen. Tegelijkertijd hebben we de computer door deep learning in staat gesteld om heel nauwkeurig schade te signaleren en classificeren, bijvoorbeeld een scheur of roestplek. Extra controle en beoordeling door de experts van Movares maken het algoritme steeds slimmer en zorgen ervoor dat het meer en meer schadebeelden kan herkennen. Hierdoor zie je snel wat de staat van een brug is en kun je, op basis van de door de computer geproduceerde rapportages, beter voorspellen welk onderhoud er de komende jaren nodig is. Deze manier van werken heeft veel voordelen. Er is minder hinder, het is veiliger en geeft een compleet beeld van de schade. Daarnaast is het online altijd beschikbaar, opgenomen in het digitale beheerssysteem van de provincie.’

Interessante relaties

‘De innovatie is een succes: in 2020 gaan we ruim honderd bruggen in Overijssel met drones in kaart brengen en beoordelen. Het algoritme zal steeds slimmer en beter worden. Wij noemen het 'assetmanagement 3.0'. Zonder het lef en de durf van de provincie zou dit plan nooit van de grond gekomen zijn. Direct in het begin zeiden ze: 'het wordt een gezamenlijk proces, en als deze oplossing slaagt, worden wij launching customer – jullie klant.' Ook de goede samenwerking met Sobolt en GeoZICHT is heel waardevol. Zij hebben ontzettend veel kennis en expertise die wij als Movares missen en goed kunnen gebruiken. En andersom hebben wij relaties met bijvoorbeeld ProRail en Rijkswaterstaat, die voor hen interessant zijn. Zo kunnen we elkaar helpen.’

Geïnteresseerd in digitale innovaties zoals kunstmatige intelligentie en blockhain? Lees er ook meer over in het Stappenplan Inkopen van digitale innovaties.

 

Dit is één van de praktijkvoorbeelden uit een reeks waarin aanbestedende diensten en ondernemers ingaan op hun ervaringen en lessen met Startup in Residence (SiR). Binnen een Startup in Residence programma werken overheden en (jonge) innovatieve ondernemers gezamenlijk aan nieuwe oplossingen. Het is een vorm van innovatiegericht inkopen waarin niet een specifiek product of dienst wordt gevraagd, maar juist de nog onbekende (deel-)oplossing voor een vraagstuk.