Grote keuzevrijheid Politie bij essentieel veiligheidsbelang (week 47)

Feiten en omstandigheden

De Politie heeft het voornemen om de huidige Dienst 112 en de meldkamer telefoniesystemen ten behoeve van het telefoonnummer 112 te vervangen door het Meldkamercommunicatiesysteem (MKCS). De Politie heeft op 17 september 2023 op TenderNed een aankondiging gepubliceerd van een gegunde opdracht van een MKCS. Deze aankondiging is enkele keren vervangen, zo ook op 24 september 2023. De Politie heeft toen een ‘aankondiging in geval van vrijwillige transparantie vooraf’ gedaan, voorzien van een bijlage met motivatie. In de beschrijving van de opdracht staat onder meer vermeld dat de Politie voornemens is de opdracht voor het MKCS onder de uitzondering van art. 2.16 sub a. van de Aanbestedingswet op defensie- en veiligheidsgebied (ADV) te laten vallen. Ook staat hierin vermeld dat de Politie voornemens is een verkenningstraject met KPN te gaan uitvoeren.

Grosc heeft de Politie vervolgens op 29 september 2023 aangeschreven en betoogd dat de Politie voor de opdracht geen beroep toekomt op (de uitzonderingen vermeld in) art. 2.16 ADV. Grosc heeft de Politie gedagvaard en gevorderd dat, samengevat, de Politie wordt verboden uitvoering te geven aan haar voornemen een verkenningstraject te starten met KPN, zoals beschreven in de aankondiging ingeval van vrijwillige transparantie vooraf van 5 oktober 2023. De voorzieningenrechter heeft de vorderingen afgewezen. Dit is het hoger beroep van die zaak. Het hof zegt o.a.:

Veiligheidsbelang

“Het hof stelt vast dat de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) tot uitgangspunt heeft genomen dat communicatie met de hulpdiensten door middel van 112 behoort tot de vitale infrastructuur voor Nederland. Het hof neemt verder tot uitgangspunt dat een uitval of een verstoring van 112 verstrekkende maatschappelijke gevolgen kan hebben en dus moet worden voorkomen. Het hof is mede daarom en tegen de achtergrond van de uitleg van het begrip “essentieel veiligheidsbelang” door het Hof van Justitie van oordeel dat onder een “essentieel veiligheidsbelang” in ieder geval moet worden verstaan het belang dat de hulpdiensten ongestoord en doelmatig hun werk kunnen verrichten. Daartoe behoort dat zij altijd bereikbaar zijn. Het hof acht het daarom aannemelijk dat een opdracht die betrekking heeft op de vervanging van de bestaande infrastructuur door een geïntegreerd nieuw systeem voor 112, informatie zal bevatten waarvan de openbaarmaking in strijd kan komen met een essentieel veiligheidsbelang.”

Vreemde mogendheid

“Daarbij neemt het hof opnieuw in aanmerking dat bij het volgen van een reguliere aanbestedingsprocedure (volgens art. 2.18 e.v. ADV) ten minste drie gegadigde partijen kennis zullen moeten nemen van gerubriceerde informatie, terwijl van die partijen er slechts één een overeenkomst met de Politie zal sluiten. Het spreekt vanzelf dat de Politie daarbij niet in de hand heeft welke partijen toegang tot de informatie zullen krijgen. Hoewel het hof zonder meer aanneemt dat Grosc als huidige leverancier van (vier regionale meldkamers van) de Politie een betrouwbare partij is, kan bij het volgen van een procedure onder de ADV de situatie ontstaan dat minder betrouwbare partijen, of partijen bij wie de veiligheid van de informatie niet goed is verzekerd, toegang tot de gerubriceerde gegevens zullen moeten krijgen. Ook als de vertrouwelijke informatie uiteindelijk met slechts de drie door artikel 2.91 lid 2 ADV voorgeschreven gegadigden moet worden gedeeld, heeft te gelden dat het risico op verspreiding van die informatie hierdoor groter is dan wanneer de informatie met slechts één partij wordt gedeeld. De Politie heeft voldoende onderbouwd dat in de huidige geopolitieke constellatie niet ondenkbaar is dat een vreemde mogendheid een leverancier zodanig inricht dat deze in een aanbestedingsprocedure zal moeten worden toegelaten tot de gerubriceerde informatie.”

Grote vrijheid

“Indien terecht een beroep op art. 2.16 sub a. ADV wordt gedaan, zoals het hof in dit geval aanneemt, heeft de aanbestedende dienst een grote vrijheid om te kiezen met wie zij in zee wil gaan. De aanbestedende dienst hoeft in beginsel niet te motiveren waarom de keuze op de door haar aangezochte partij is gevallen. Het betoog van Grosc tijdens de mondelinge behandeling in hoger beroep dat KPN een “reguliere” marktpartij is en dat de Politie alle veiligheidsmaatregelen die zij contractueel met KPN overeenkomt, ook met Grosc overeen zou kunnen komen, stuit hierop af. Die vrijheid van de aanbestedende dienst is vanzelfsprekend niet onbegrensd. Denkbaar is dat de aanbestedende dienst bij haar keuze voor een opdrachtnemer misbruik van haar bevoegdheid maakt en bijvoorbeeld een opdrachtnemer kiest met wie personele banden bestaan (‘vriendjespolitiek’). Dat daarvan in dit geval sprake is, is niet gesteld.”

(VdLC publishers/consultants BV, 27 november 2024)

Lees de volledige uitspraak op rechtspraak.nl