Eigen opwekking van duurzame energie

Op deze pagina staan de belangrijkste aandachtspunten voor de voorbereidings- en de aanbestedingsfasen. Aandachtspunten die voor de meeste trajecten relevant zijn.

Op deze pagina:
Verschillen levering en eigen opwek 
Energieopwekking op eigen grond of gebouwen 
Scope van de opdracht 
Technische voorbereiding 
Aandachtspunten aanbestedingsfase

Verschillen levering en eigen opwek

Het voorbereiden van een aanbesteding voor eigen opwekking van energie verschilt met de aanbesteding voor levering van energie.

In combinatie of separaat van de energielevering

Er is in Nederland een groot aantal installatiebedrijven dat opwekinstallaties kan leveren en aanleggen. Daarnaast is er een beperkt aantal energieleveranciers dat hier ook ervaring mee heeft. Het realiseren van eigen opwekking en de energielevering is dusdanig verschillend dat het aanbesteden van beide zelden wordt gecombineerd. Het combineren van levering en het realiseren van eigen opwekking in één gecombineerde aanbesteding maakt het complex en beperkt de markt.

Ondanks dat opdrachten voor de realisatie van eigen opwekking meestal apart van de energielevering plaatsvindt is het van grote invloed op uw energiecontract. Daarom is afstemming van beide opdrachten wel belangrijk. U dient na te gaan of uw leveringsovereenkomst de mogelijkheid biedt om uw energievraag door eigen opwekking bij te stellen. Afstemming met uw leverancier over uw plannen is verstandig. Denk hierbij bijvoorbeeld ook aan dat het terugbrengen van uw gasvraag altijd gevolgen heeft voor de elektriciteitsvraag en dat communicatie met beide leveranciers verstandig is.

Werk, levering of dienst

Bij het plaatsen van met name zonnepanelen komt regelmatig de vraag naar voren of dit een werk, levering of dienst is. In bijlage I van Richtlijn 2004/18/EG staat limitatief opgesomd wat onder een ‘werk’ wordt verstaan.

Bij het bepalen van werk, levering of dienst moet er worden gekeken naar de opdrachtomschrijving. Dat deel van de opdracht dat het hoofdvoorwerp van de overeenkomst vormt is leidend.

Voorbeeld zonnepanelen

Levering - Wanneer het gaat om het eenvoudig aanbrengen van zonnepanelen op een object dan is er sprake van levering.

Werk - Wanneer er ook een complexe installatietechnische wijziging aan het object plaatsvindt dan is er sprake zijn van een samenstel van werkzaamheden (ontwerp, engineering, in tekening brengen, aanbrengen en installeren). Dan gaat het  om een werk in de zin van bijlage 1 van de Richtlijn.

Dienst - Tenslotte kan het zijn dat er een meerjarig onderhoudscontract is gekoppeld aan de opdracht tot het plaatsen van de opwekinstallatie. Indien het beheer en onderhoud de belangrijkste essentiële verplichtingen zijn van de opdrachtnemer, dan is het er sprake van een dienst.

Energieopwekking op eigen grond of gebouwen

Heeft u op eigen grond of gebouw ruimte voor energieopwekking? Denk aan een windpark of zonneveld. Dan zijn er verschillende mogelijkheden om dit te realiseren.

U kunt een koop-, huur- erfpacht- of producent concessieovereenkomst sluiten. De juridische vragen die zowel vanuit het aanbestedingsrecht als staatssteunrecht naar boven komen, moeten onderzocht worden. Als aanbestedende diensten kiezen om een aankondiging van een gronduitgifte te plaatsen, dan zal er in dit geval geen sprake zijn van eigen opwekking omdat er niet geleverd wordt aan de eigen locaties.  De projectontwikkelaar is in dat geval vrij om hiertoe Power Purchase Agreements (PPA) met separate partijen te sluiten. Het is voor de aanbestedende dienst ook mogelijk deze PPA zelf aan te gaan. Als dit als voorwaarde voor de gronduitgifte wordt gesteld dan bestaat de mogelijkheid dat de gronduitgifte aanbesteed moet worden.

De 'Handreiking aanbesteden en schaarse rechten' van de Unie van Waterschappen gaat in op de verschillende rollen en biedt een stappenschema voor het maken van verantwoorde keuzes. Ook gaat de handleiding in op het juridisch kader van aanbesteden en schaarse rechten.

Scope van de opdracht

Een belangrijke vraag tijdens de voorbereiding is of de opdrachtnemer ook het beheer en de exploitatie van de installatie op zich neemt. Daarnaast is het van belang te bepalen in welke vorm u uw aanbesteding de markt in wilt zetten en of u de opdracht functioneel of technisch wilt beschrijven:

• Functioneel beschrijven: Bij een functionele beschrijving wordt het beoogde resultaat als uitgangspunt genomen en zijn er voor geïnteresseerden meer mogelijkheden om hun expertise en ervaring aan te wenden en een innovatieve oplossing te leveren.
   
• Technisch beschrijven: Technische omschrijvingen geven een precieze omschrijving van het werk, de dienst of het te leveren product. Er wordt gedetailleerd vastgelegd aan welke afmetingen, prestaties en eigenschappen er voldaan moet worden.

Nadeel van technisch specificeren is dat met een gedetailleerde specificatie veel tijd en dus kosten zijn gemoeid. Daarbij wordt aan de inschrijvers geen ruimte gelaten voor innovatieve oplossingen. Het beoordelen van de technische inschrijvingen is echter relatief eenvoudig. Technische specificaties zijn het meest geschikt voor opdrachten die op de laagste prijs worden gegund.

Technische voorbereiding

In de voorbereiding bepaalt u hoeveel informatie u mee wilt geven aan geïnteresseerde partijen, mits u transparant en proportioneel handelt. U kunt hierbij, in het geval van zonne-energie, denken aan dakoppervlakte, ligging/invalshoek van de zon en eventueel schaduw-veroorzakende objecten. Bij uitgifte van gronden/daken of concessieopdrachten is ruime informatieverstrekking over de maatschappelijke businesscase belangrijk en kan de doorrekening van de businesscase door geïnteresseerden verbeteren en ook de vergelijkbaarheid van inschrijvers. Dit vergt echter wel meer expertise en voorbereiding.

Aandachtspunten aanbestedingsfase

Er zijn meerdere aandachtspunten in de aanbestedingsfase.

Locatieschouw

Eigen opwekking wordt gerealiseerd op grond of gebouwen waarbij iedere situatie uniek is. Daarom is het altijd raadzaam om voorafgaand aan de vragenronde, een locatieschouw te organiseren voor de geïnteresseerden.

SDE++-subsidie

Veel vormen van eigen opwekking zijn nog niet rendabel zonder Stimuleringsregeling Duurzame Energietransitie (SDE++)-subsidie. U kunt deze subsidie zelf aanvragen of er voor kiezen om de aanvraag bij de opdrachtnemer te leggen. Het toekennen van de subsidie is vaak een belangrijke voorwaarde voor de realisatie van het project. Wanneer deze voor inschrijvers reeds beschikbaar is maakt het de opdracht aantrekkelijker. Het beschikbaar stellen van de subsidie tijdens de aanbesteding levert anderzijds een beperking voor mogelijke inschrijvers. Tussen het moment van toekennen van de SDE++ en de realisatie van het project mag een beperkte tijd zitten. De doorlooptijd van de aanbestedingsprocedure gaat af van de tijd die een ontwikkelaar heeft om een project te realiseren.

Om in aanmerking te komen voor subsidie uit de SDE++-regeling, is er een positieve transportindicatie nodig. Daarmee geven netbeheerders te kennen dat er nog transportcapaciteit beschikbaar is op het elektriciteitsnet.

Vergunningen

Voor de meeste vormen van grondgebonden eigen opwekking is een (omgevings)vergunning vereist. U kunt deze vergunning zelf aanvragen of deze verplichting bij de opdrachtnemer neerleggen. Vanzelfsprekend maakt het meeleveren van de vergunning de aanbesteding veel interessanter voor inschrijvers omdat het een belangrijke onzekerheidsfactor voor hen wegneemt. Bedenk ook dat wanneer het risico voor de vergunning verkrijging bij de marktpartijen wordt neergelegd, dit tot hoge opslagen kan leiden.