Een snelle transitie door parallel experimenteren
Het laatste IPCC klimaatrapport is alarmerend. Het kabinet heeft dan ook de doelstelling dat Nederland in 2050 volledig circulair en klimaatneutraal is. Deze doelstelling heeft impact op de bouw. Zo is de bouw verantwoordelijk voor circa 50 procent van het grondstoffengebruik en 40 procent van het energieverbruik. Daarnaast is de sector een grote sector en werkgever. Dat betekent dat veel bedrijven en werknemers de transitie moeten maken. (Cobouw, 10 september 2021)
Hoe dit eruit komt te zien is nu nog niet duidelijk. Er bestaat dan ook een levendige discussie met verschillende ideeën hoe invulling te geven aan de transitie. Dat is maar goed ook. Er zijn veel ideeën nodig, want lang niet elk idee zal leiden tot een werkende oplossing. Sommige ideeën hebben meer tijd nodig en soms worden ze gecombineerd tot een betere oplossing. Daarbij blijven verschillende niches en bijzondere omstandigheden altijd vragen om specifieke oplossingen. En zijn er voldoende werkende oplossingen dan is opschalen ook nog eens een stuk gemakkelijker.
De bouw heeft de afgelopen jaren een nieuwe vorm van innoveren ontdekt. Bij het innovatiepartnerschap kademuren bood de gemeente Amsterdam zes consortia de kans om een oplossing uit te werken voor het sneller op orde brengen van kademuren. Drie consortia valideren hun prototypes nu op verschillende proeflocaties. Een werkwijze die Amsterdam ook toepast in de SBIR monitoring van bruggen en kademuren. Bij de SBIR Circulair Viaduct van Rijkswaterstaat deden tien consortia betaald haalbaarheidsonderzoek. Drie van hen hebben nu de opdracht om een prototype te bouwen en te testen. Ook het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier betaalde twee bedrijven om verschillende oplossingen te ontwikkelen voor het onkruidvrij maken van het dijktalud.
Parallel experimenteren
Kenmerkend van deze nieuwe vorm van innoveren is dat opdrachtgevers samen met meerdere consortia parallel naast elkaar experimenteren met verschillende oplossingen. Dit in tegenstelling tot serieel experimenteren waarbij na een eerste prototype een volgend prototype wordt gebouwd. Het grote voordeel van parallel experimenten is dat meer bedrijven en werknemers betrokken zijn bij het vraagstuk. En zo ook meerdere ideeën de kans krijgen te groeien.
Tijd dringt voor de transitie naar een klimaatneutrale en circulaire bouw. Bouwprojecten kennen een relatief lange doorlooptijd, zeker in de infra. Projecten die nu in de verkenningsfase zitten, komen pas over enkele jaren in uitvoering, terwijl over een kleine 30 jaar de transitie afgerond moet zijn. Er moeten dan volledig klimaatneutrale en circulaire oplossingen zijn voor elke opgaven. Tijd om het geleerde van parallel experimenteren op te schalen en met meer opdrachtgevers en consortia invulling te geven aan deze nieuwe vorm van innoveren.
Om op te schalen zijn communities van gelijkgezinde opdrachtgevers essentieel. Niet elke opdrachtgever heeft de mogelijkheid om meerdere proeflocaties aan te bieden voor het valideren van de ideeën die leven in de sector. De eerste stappen zijn hiervoor al gezet. In onder andere Buyer Groups werken opdrachtgevers aan gedeelde ambities voor een klimaatneutrale en circulaire bouw. Of het nu gaat over duurzame wegverharding of een circulaire school. Hier ligt een kans voor overheden om samen te werken en het parallel experimenteren te organiseren. Dit door projecten, pilots en proeftuinen met elkaar af te stemmen en opgedane kennis en ervaring breed te delen. Zo werken we in het collectieve belang: de nodige versnelling aanbrengen in de transitie naar een klimaatneutrale en circulaire bouw.
Auteur: Floris den Boer, coördinator innovatiegericht inkopen, PIANOo Expertisecentrum Aanbesteden
Op 10 september 2021 is dit artikel gepubliceerd op Cobouw.nl.