Terugblik: Bestemming ‘een circulaire en innovatieve toekomst’

In zijn openingsspeech benadrukte Barto Piersma, directeur Nationale Programma’s bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), het belang van lef en samenwerking om duurzaam en innovatiegericht in te kunnen kopen. Hij schetste hoe iedere keuze binnen inkoopprocessen invloed heeft op maatschappelijke thema’s zoals klimaat, biodiversiteit en innovatie. “Als we innovatiegericht en circulair inkopen omarmen, hebben we een enorm krachtig instrument in handen om bij te dragen aan deze grote opgaven.”

Piersma erkende de uitdagingen. Innovatie vraagt om lef, omdat het vaak onbekend terrein betreft. Het verleggen van grenzen is spannend, maar noodzakelijk. Hij sprak dan ook zijn bewondering uit voor de aanwezigen die de uitdaging aangaan en niet alleen oplossingen bedenken, maar deze ook daadwerkelijk in de praktijk brengen.

Niet minder, maar anders inkopen

Het meest duurzame product is het product dat niet wordt geproduceerd of ingekocht. In de sessie ‘niet minder, maar anders inkopen’ stond dit principe centraal. Klaas van der Sterren (Rijkswaterstaat) en Evert Swart (PIANOo) deelden uit naam van de Buyer Groups hun inzichten en voorbeelden over het daar waar mogelijk vermijden van inkoop, en de uitdagingen en kansen die daarbij komen kijken.

Durf te heroverwegen

Van der Sterren trapte af met het onderwerp ‘anders organiseren’, dat vaak begint met het vroegtijdig stellen van fundamentele vragen: ‘Hebben we dit echt nodig?’ en ‘Kan het ook anders?’. Hij illustreerde hoe organisaties met kleine veranderingen alsnog grote impact kunnen maken, bijvoorbeeld door minder kantoormeubilair of planten te bestellen. “Het draait om de bereidheid om vanuit een lineair proces naar een circulair proces te bewegen”, stelde hij. Ook erkende hij dat systemen en budgetstructuren dit vaak lastig maken. “Je kunt een systeem pas veranderen als je bereid bent om de ongemakkelijke vragen te stellen.”

Verkeersborden reduceren

Swart deelde hoe de Buyer Group Verkeersborden de uitdaging aanging om niet alleen te versoberen, maar ook te kiezen voor refurbished oplossingen. “Wist je dat 1 op de 5 verkeersborden overbodig is? Minder borden betekent niet alleen een besparing van 180 miljoen euro, maar het kan ook bijdragen aan verkeersveiligheid”, vertelde hij. Toch vraagt dit lef en vertrouwen in nieuwe manieren van inkopen. “De kunst is om verder te kijken dan de standaardoplossingen en je af te vragen: hoe kunnen we met minder méér bereiken?”

Niets doen

Duurzaam inkopen begint met het lef om bestaande systemen ter discussie te stellen. Door gedeelde waarden en lastige vraagstukken zichtbaar te maken, kun je betere en eerlijkere keuzes maken binnen inkoopprocessen. Praktijkvoorbeelden en kennisdeling zijn daarbij van essentieel belang: “We hoeven niet altijd het wiel opnieuw uit te vinden”, zei een deelnemer. Ook minder inkopen kan soms echt meer opleveren. Of het nu gaat om minder maaien of het verminderen van het aantal verkeersborden, de impact kan enorm zijn. Of zoals werd opgemerkt door het publiek: “Soms ligt de beste oplossing in niets doen.”

Bekendmaking nieuwe naam SBIR

Tijdens de netwerkmiddag werd ook de nieuwe naam voor Small Business Innovation Research (SBIR) op originele wijze bekendgemaakt. Dit deden zij met behulp van een gigantische legpuzzel die door de deelnemers werd gelegd én waaruit bleek dat SBIR voortaan verder gaat onder de naam ‘Innovation Impact Challenge’.

Innovatie in actie: inspirerende pitches van ondernemers

Tijdens 2 kennissessies gaf Innovation Impact Challenge diverse ondernemers het podium om inspirerende acties op het gebied van innovatie te pitchen. Van oplossingen voor betaalbare woningbouw tot hightech-toepassingen voor waterbeheer. Alle verhalen lieten zien hoe innovatie een sleutelrol speelt bij het aanpakken van maatschappelijke uitdagingen. Veel van deze ondernemers hadden ook een eigen stand tijdens de netwerkmiddag. Bezoekers lieten zich er aan de lopende band inspireren.

Duurzame woningbouw met lokale materialen

Jil Oskam van Oskam v/f trapte af met een presentatie over hun handmatig te bedienen leemsteenmachine, speciaal ontworpen voor kleine ondernemers in Afrika. “Met deze machine kunnen lokale bouwers huizen realiseren met behulp van materialen die lokaal beschikbaar zijn, wat niet alleen de kosten verlaagt, maar ook het milieu spaart”, vertelde Oskam enthousiast. Leemstenen besparen niet alleen energie, maar ook bomen, omdat ze niet gebakken worden, maar onder hoge druk worden geperst. “Een familiehuis bouwen bespaart gemiddeld 14 bomen”, voegde Oskam eraan toe.

Satellieten meten verzakkingen

Arjan Tabak van Sensar B.V. vertelde tijdens zijn pitch hoe hun satellietmonitoring verzakkingen binnen het areaal van een gemeente met millimeterprecisie in kaart brengt. “Een gemeente kan onmogelijk alles handmatig monitoren. Met conventionele middelen inspecteren zij meestal slechts 10% van het areaal, maar met onze oplossing krijgen ze inzicht in de overige 90%”, vertelde Tabak. Het systeem, dat bijvoorbeeld al in Amsterdam wordt toegepast, helpt opdrachtgevers prioriteiten te stellen en om onderhoud efficiënter uit te voeren. “Onze technologie zorgt dat ze gericht keuzes maken over onderhoud en renovatie, die veiliger zijn en kosten besparen.”

Veiligheid onder water

Tot slot gaf Johan ten Have van Techno Diving een pitch over hun baanbrekende sonaroplossing die reddingsoperaties veiliger en efficiënter maakt. “Duikers hoeven niet meer op de tast te zoeken”, zei hij. Dankzij sonar kunnen objecten en personen in ondoorzichtig water snel worden gelokaliseerd. Dat bespaart kostbare tijd bij reddingsoperaties. “In 1 geval vonden we een vermist persoon binnen 5 minuten”, voegde hij er trots aan toe.

Lancering vernieuwde handreiking Inkopen met de milieukostenindicator

Om de milieueffecten van een dienst, levering of werk te kunnen beoordelen en vergelijken is een objectieve maatstaf nodig. Milieueffecten kunnen uitgedrukt worden met de milieukostenindicator (MKI): een in euro’s uitgedrukte uitkomst van een levenscyclusanalyse (LCA).

De MKI helpt opdrachtgevers en inschrijvers om milieueffecten mee te nemen in hun aanbestedingen, naast prijs en kwaliteit. Hierdoor kunnen organisaties hun impact op CO2-reductie en circulaire economie tastbaar maken en de markt uitdagen om te verduurzamen.

Paul Prinssen van Ecoreview legde uit hoe de milieukostenindicator (MKI) vooral gemeenten kan helpen bij het realiseren van duurzame aanbestedingen. Hij benadrukte: “De MKI is een middel, geen doel op zich. Gebruik het om je duurzaamheidsdoelen te behalen; dat is wat je moet meten en verantwoorden.” De vernieuwde MKI-handreiking (2024) staat nu online op de website van PIANOo en deze versie biedt ook specifieke handvatten voor gemeenten.

Sta ik al op het goede spoor?

De netwerkmiddag werd afgesloten met een feestelijke borrel, waar ondernemers en aanbestedende diensten kennis en ervaringen deelden. Dit alles maakte het mogelijk om te bepalen: “Sta ik al op het goede spoor naar circulaire inkoop en innovatieve oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen?”