Gedoe tussen de partijen gaat hand in hand met onzekerheid
Voorbij de helft van mijn loopbaan vraag ik me wel eens af: welke verandering wil ik nog graag meemaken in de bouw- en infrasector? En hoe kan ik daar het beste aan bijdragen? Naast échte verduurzaming prijkt dan één wens boven aan mijn lijstje: zorgen voor minder gedoe tussen partijen. En daarmee de sector nóg leuker maken om in te werken en nóg beter te laten presteren. (Cobouw, 1 december 2021)
Gedoe gaat hand in hand met onzekerheid. Ga maar na. Is er gedoe over hoe duurzaam een oplossing is? Dan is er vaak onzekerheid over de objectiviteit van normen of de methode om duurzaamheid te meten. Is er gedoe over wie waarvoor verantwoordelijk is? Dat hangt vaak samen met de onzekerheid over omstandigheden of over afspraken die partijen maken. En is er eenmaal gedoe, dan zorgt dat omgekeerd ook weer voor onzekerheid.
Gedoe en onzekerheid, het zijn twee kanten van dezelfde medaille. Maar ‘gedoe aanpakken’ voelt wat ongrijpbaar of zelfs zweverig aan, zeker in deze sector. Terwijl ‘onzekerheid aanpakken’, ja, daar hebben we in deze sector veel kaas van gegeten. En dat zie ik dan ook als vruchtbare route voor het bereiken van die wens boven aan mijn lijstje. En als een doelstelling waar ook PIANOo, Expertisecentrum Aanbesteden, een rol bij speelt.
Eén doel van aanbesteden is immers zorgdragen voor een goed functionerende markt. En die is gebaat bij duidelijke afspraken en zekerheid. En zelfs als je onzekerheid wilt ‘toestaan’, bijvoorbeeld om innovatie te stimuleren, is het zaak dit goed af te spreken.
Meerdere wegen naar Rome
Onzekerheid neem je nooit volledig weg en kan dus ook functioneel zijn. Het is daarom beter om te streven naar het ‘incorporeren’ van onzekerheid. Liefst doe je dat niet alleen binnen maar ook tússen organisaties. En niet alleen binnen afzonderlijke opgaven maar ook opgave-overstijgend en zelfs sectorbreed.
Ideaalbeeld is een sector waarbij in alle facetten van het werk rekening wordt gehouden met onzekerheid. En dat kan ook op veel manieren. Eén daarvan is het maken van sectorale afspraken, denk aan convenanten, manifesten en marktvisies. Een tweede manier is beïnvloeding van houding en gedrag, denk aan het inzetten van coaches of overlegvormen om gedoe (en dus onzekerheden!) boven tafel te krijgen.
Een derde weg is om onzekerheden nog beter af te vangen in (juridische) voorwaarden. Een vierde weg is om de contractvorm nog beter te schikken naar het feit dat onzekerheden nu eenmaal bestaan. Denk aan twee-fasen-contracten of aan alliantiecontracten. En een vijfde weg is om onzekerheid beter te regelen in de wijze van aanbesteden. Soms door een bijzondere procedure, denk aan de concurrentiegerichte dialoog of het innovatiepartnershap. En soms door de toepassing van bijzondere werkwijzen, denk aan het individueel informatie uitwisselen (tussen aanbesteder en inschrijvers) of het bewuster inventariseren en alloceren van risico’s. Maar er zijn ook nog andere opties denkbaar.
De vraag achter de vraag
Mijn overtuiging is: die wegen naar Rome zijn er al, het is een kwestie van de juiste route kiezen en vaak meerdere wegen tegelijk bewandelen. Maar om te kiezen, moet je eerst weten waarom je deze reis gaat maken. Of in deze context: welk type onzekerheid verwacht je dan, waar komt deze precies uit voort en hoe groot is het probleem eigenlijk?
Die vragen gaan we onderzoeken vanuit de PIANOo Vakgroep GWW en Bouw. Want we kennen wel cijfers over faalkosten, maar wetenschappelijk onderzoek naar oorzaken van onzekerheid (en dus gedoe) is er nauwelijks. Ken jij wel bronnen of heb je suggesties voor ons onderzoek, laat me die dan gerust weten via @email.
Auteur: Niels van Ommen, secretaris PIANOo Vakgroep GWW en Bouw en programmamanager Beter Aanbesteden
Op 1 december 2021 is dit artikel gepubliceerd op Cobouw.nl.