Goed voorbeeld doet volgen?

In mei 2022 is een herziene uitgave van het rapport en de Annex gepubliceerd, waarin enkele onjuistheden zijn gecorrigeerd.

Uit het onderzoek blijkt dat het inkoopbeleid van de Rijksoverheid nog altijd onvoldoende erin slaagt
maatschappelijk verantwoord ondernemen in wereldwijde waardeketens te bevorderen:

• Slechts in tien procent van de onderzochte aanbestedingen van de Rijksoverheid is serieus rekening gehouden met verantwoorde ketens door ambitieuze implementatie van de internationale sociale voorwaarden (ISV).
• Een groot deel van de aanbestedingen in hoogrisicosectoren valt buiten het ISV-beleid. De huidige verplichting om voorwaarden te stellen voor verantwoorde ketens blijkt in de praktijk slechts van toepassing op een zeer klein deel van de aanbestedingen.
• Er is onvoldoende kennis en ambitie bij de toepassing van de ISV door de Rijksoverheid: bij zeventig procent van de aanbestedingen zijn de ISV beperkt of zelfs onjuist toegepast.
• De overheid geeft weinig prioriteit aan bedrijven die al verantwoord ondernemen en stappen hebben gezet om mensenrechtenschendingen en milieuschade aan te pakken en te voorkomen. Er wordt voornamelijk gekeken naar (papieren) ambities en te weinig naar al geleverde prestaties.
• De ISV sluiten onvoldoende aan bij de OESO-richtlijnen.

Aanbevelingen

Het is van groot belang dat de overheid het inkoopbeleid verbetert, als onderdeel van de ‘doordachte mix’
van bindende en vrijwillige beleidsmaatregelen die het kabinet inzet om maatschappelijk verantwoord ondernemen te bevorderen. Goede voorbeelden van aanbestedingen waarin de overheid op grondige en ambitieuze wijze werkt aan het bevorderen van verantwoorde waardeketens laten zien dat het kan. Het MVO Platform doet een aantal aanbevelingen:

• Verplicht toepassing van de ISV voor alle aanbestedingen van de Rijksoverheid in hoogrisicosectoren.
• Verplicht toepassing van de ISV in het gehele aanbestedingsproces, inclusief selectie en gunning. Zorg ervoor dat bedrijven niet alleen op hun ambities worden beoordeeld, maar juist ook op reeds geïmplementeerd beleid en aantoonbare ervaring met de naleving van de OESO-richtlijnen.
• Alle aanbestedende diensten van de Rijksoverheid (waaronder ministeries, bestuursorganen en uitvoeringsorganisaties) dienen het Manifest Maatschappelijk Verantwoord Inkopen te ondertekenen en de ISV op te nemen in hun actieplannen, met heldere en meetbare doelen.
• De Rijksoverheid dient jaarlijks concreet en transparant te rapporteren over de toepassing van de ISV en de uitvoering in de praktijk.
• De Rijksoverheid dient inkopers structurele ondersteuning te bieden door de oprichting van een Team Internationale Sociale Voorwaarden Overheidsinkoop. Voor dit team dient voldoende en structureel budget beschikbaar te zijn.
• Betrek de kennis van maatschappelijke organisaties en vakbonden over hoe om te gaan met risico’s op mensenrechtenschendingen en milieuschade in ketens bij relevante aanbestedingen.

Download