Verkenning effectieve governancestructuur MVI 2021-2025

Nieuwe bestuurlijke afspraken in het kader het Nationaal plan MVI vragen om een sterkere betrokkenheid van andere overheden, zowel op bestuurlijk als op werkvloerniveau. Nauwere samenwerking tussen Rijk, bestuurlijke koepels en andere overheden versterkt de borging van het nieuwe beleid in de organisaties van deze partijen.

Samenvatting

Het doel van het onderzoek van het IBP is het versterken van de samenwerking tussen alle overheidslagen om de duurzame en sociale impact van MVI te vergroten, inclusief uitwerking van de samenhang met aanverwante programma’s. Een belangrijk doel van de governance is de borging van de effectiviteit van de samenwerking. De governancestructuur moet daarom waarborgen bieden voor realisatie van maatschappelijke doelstellingen van MVI.

Varianten governancestructuur

De verkenning mondt uit in 3 verschillende varianten van een governancestructuur voor sturing op MVI, die in het rapport schematisch zijn weergegeven. Deze zijn gebaseerd op deskresearch, interviews en de governancestructuur van het Plan van Aanpak MVI 2015-2020. Voor de ontwikkeling van de 3 varianten heeft Twynstra Gudde gevarieerd met de aspecten sturing, beheersing, toezicht en verantwoording.

Verder onderscheiden de drie varianten zich in:

• Wendbaarheid versus gezamenlijkheid: een uitgebreide, gezamenlijke governance op alle niveaus (strategisch, tactisch en operationeel) versus een slankere en wendbare organisatie waarbij sturing hoofdzakelijk vanuit het Rijk plaatsvindt.
• Bestuurlijke betrokkenheid: bestuurlijke betrokkenheid georganiseerd vanuit het Rijk plaats of ook vanuit de koepels of, in een uitgebreidere variant, ook vanuit de leden van de koepels.
• Aansluiting bij de inkooppraktijk: de mate waarin de variant aansluit bij de inkooppraktijk middels de manier waarop de inkoopprofessionals en de managers van inkooporganisaties zijn betrokken in de governancestructuur.

Interviews

In de interviews kwamen de volgende aspecten voor de varianten naar voren:

• De bijdrage van de governancestructuur aan het prioritair houden van MVI op de (bestuurlijke) agenda om maatschappelijke doelen te halen.
• Alle overheidslagen nemen in gezamenlijkheid deel aan de governancestructuur en worden op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen.
• Rekening houden met de verschillende ambitieniveaus van de overheidsorganisaties ten aanzien van MVI.
• De mate waarin inkooporganisaties betrokken worden.
• De mate van efficiëntie en slagkracht van de nieuwe governancestructuur.

Beschrijving varianten

• Variant A: governancestructuur met centrale aansturing vanuit het Rijk, een slanke en wendbare organisatie.
• Variant B: gezamenlijke governancestructuur waarin de doelen en ambities met betrekking tot MVI gezamenlijk worden vormgegeven. Sturing vindt plaats door de 3 koepels en het Rijk. Ook opdrachtgevers en managers van inkooporganisaties zijn in deze structuur betrokken.
• Variant C: uitgebreide governancestructuur, waarin op bestuurlijk niveau zowel de koepels als de leden van de koepels opgenomen zijn in de sturingslijn.

De varianten kennen een aantal subvarianten, die zich onderscheiden in de invulling van het strategisch, tactisch of operationeel niveau van de governancestructuren.

Conclusie en advies

Twynstra Gudde concludeert dat variant B het meest aan bovengenoemde criteria voldoet. Het advies is om deze variant uit te werken en aansluiting te zoeken bij een bestaand bestuurlijk overleg dat raakt aan MVI en te onderzoeken of de governancestructuur als een gedifferentieerd groeimodel kan worden ingericht. Hiermee krijgen organisaties de kans om op eigen tempo aan te sluiten bij deze structuur.

Rapport