Beperking nationale veiligheidsrisico’s bij aanbestedingen mogelijk via wettelijke uitsluitingsgrond

Onderzoeker Niels Wittenberg – verbonden aan het Utrecht University Centre for Public Procurement (UUCePP) en het Utrecht Centre for Regulation and Enforcement in Europe (RENFORCE) – heeft uitgezocht welke mogelijkheden de huidige aanbestedingswetgeving biedt om nationale veiligheidsrisico’s te beheersen. 

Uitsluitingsgrond onvoldoende benut

De uitsluitingsgrond ex art. 2.77 lid 1 sub f AwDV betreft een implementatie in het Nederlands recht van art. 39 lid 2 sub e) uit de Richtlijn 2009/81/EG voor overheidsopdrachten op Defensie- en Veiligheidsgebied (EU-richtlijn D&V). De bepaling biedt zowel lidstaten als aanbestedende diensten een grote ruimte om inschrijvers uit te sluiten van deelname aan het aanbestedingsproces wanneer deze ‘onbetrouwbaar’ worden bevonden in verband met de bescherming van de nationale veiligheid.

Lidstaten hebben de mogelijkheid om tijdens de omzetting van de uitsluitingsgrond in het nationaal recht duidelijk af te bakenen welke elementen kunnen leiden tot een gebrek aan betrouwbaarheid. Omdat Nederland er bij de omzetting van de uitsluitingsgrond voor heeft gekozen om geen nadere definiëring van ‘betrouwbaarheid’ op te nemen in de AwDV heeft de aanbestedende dienst veel beleidsvrijheid bij de toepassing van de uitsluitingsgrond. Ondanks de beleidsvrijheid wordt deze fundamentele bepaling in Nederland helaas – door een aantal onduidelijkheden – weinig benut door aanbestedende diensten, een gemiste kans om de nationale veiligheid te beschermen.