MKB-vriendelijk inkopen toegelicht
Maar liefst 99% van alle bedrijven in Nederland valt onder de noemer Midden en Klein Bedrijf (MKB). In de praktijk blijkt dat deze bedrijven naar verhouding minder opdrachten uitvoeren voor de overheid dan op basis van hun aantal te verwachten is.
Ook op Europees niveau speelt het mkb (SME, small and medium-sized enterprises) een belangrijke rol. Circa 99% van de bedrijven in de EU worden tot het mkb gerekend. In de EU zijn ongeveer 2 op de 3 banen bij het mkb en is het mkb verantwoordelijk voor circa 50% van het Europese BBP. De Europese Commissie houdt in haar beleid dan ook op verschillende manieren rekening met het mkb.
Wat bepaalt of een bedrijf tot het mkb behoort?
De meest toegepaste meetlat is het aantal werknemers. In de EU is afgesproken om hiervoor een grens van 250 werknemers te hanteren, met als onderverdeling 0-10 (micro), 10-50 (klein) en 50-250 (middelgroot). Het CBS hanteert een grens tot 250 werkzame personen. Soms wordt ook onderscheid gemaakt op basis van omzet. Ook per branche kan de verdeling tussen wat klein, middelgroot en groot is anders liggen.
Aanbestedingen toegankelijk maken voor het mkb
Het mkb beschikt, in vergelijking met (inter)nationaal opererende bedrijven, over minder mankracht. Hierdoor is het voor het mkb soms lastiger om te participeren in tijdrovende en complexe aanbestedingsprocedures. De belangrijkste belemmeringen voor het mkb zijn hoge eisen, een te grote omvang van de opdracht, de gekozen procedure en de transactiekosten die komen kijken bij het maken van een inschrijving.
De Aanbestedingswet 2012 biedt ruimte om aanbestedingen toegankelijker te maken voor het mkb. Om dat in de praktijk te realiseren zijn initiatieven op verschillende niveaus. Zo kunnen overheidsorganisaties zelfstandig aan de slag door in het beleid rekening te houden met mkb en daar passende acties op te zetten. Op landelijk niveau is het programma Beter Aanbesteden. Dit programma richt zich op het verbeteren van het inkoopproces en de dialoog en samenwerking tussen overheden en ondernemers. En ook vanuit de Europese Commissie worden onderzoeken uitgevoerd en wordt in de regelgeving rekening gehouden met het mkb.
Europees onderzoek aandeel MKB
In 2020 is op Europees niveau onderzoek uitgevoerd naar het aandeel van het mkb bij overheidsopdrachten tussen 2011 en 2017. Uit het onderzoek is op te maken dat tussen 2011 en 2017 het aantal contracten dat is gewonnen bij aanbestedingen boven de drempelwaarde door het mkb is gestegen. Ook het aantal mkb-ers dat participeert in aanbestedingen boven de drempelwaarde neemt in de eerder genoemde periode langzaam toe. Onder de drempelwaarde is het aantal opdrachten dat het mkb wint nog steeds hoog maar lijkt het succes van het mkb door de jaren heen af te nemen. Belangrijk om te vermelden is dat de cijfers betrekking hebben op de lidstaten en mkb in het algemeen. De situaties en cijfers tussen de lidstaten kunnen onderling verschillen.
Aandeel mkb bij aanbestedingen in Nederland
In Nederland is in 2021 onderzoek uitgevoerd naar het aandeel van mkb in relatie tot overheidsopdrachten. Dit onderzoek toont aan dat ruim 60% van de overheidsopdrachten boven de aanbestedingsgrens wordt verstrekt aan het mkb. Dit aantal stabiel over de periode 2017 - 2019, zowel in waarde van gegunde opdrachten als in aantallen gunningen aan het mkb. Het onderzoek doet geen uitspraken over de waarde en het aantal aanbestedingsprocedures onder de drempelwaarde dat wordt gegund aan het mkb.