Ondersteuning ISV in de keten van ICT

In 2021 startte PIANOo met ondersteuning bij de toepassing van Internationale Sociale Voorwaarden (ISV) in concrete aanbestedingstrajecten. Binnen de pilot kunnen aanbestedende diensten of Buyer Groups hulpvragen indienen, waarna PIANOo hen koppelt aan een expert in de productieketen voor advies en ondersteuning. Eén van de vragen kwam van Davey Hazekamp (Rijksinkoopcategorie Connectiviteit). Hoe zag de hulp eruit en wat heeft hij geleerd?

Tips van Davey Hazekamp (Rijksinkoopcategorie Connectiviteit) en Joseph Wilde-Ramsing (SOMO):

• Begin op tijd met de voorbereiding van de aanbesteding. Je hebt de markt nodig om inzicht in de keten te krijgen. Houd er rekening mee dat het (ook) voor de markt tijd en geld kost om dieper de keten in te gaan.
• Begin bij de huidige leverancier(s). Ga het gesprek aan. Vraag wat zij zien als risico’s in de keten.
• Hoe meer kennis en expertise in de organisatie aanwezig is, des te beter je in staat bent om de informatie van de leverancier(s) tijdens de aanbesteding te beoordelen en in de contractfase de impact te monitoren.
• Focus op één of enkele risicovolle substantie(s) of schakel(s) in de keten bij het uitvragen van Due Diligence in de aanbesteding.
• Kijk met een bredere blik naar ISV en ketenverantwoordelijkheid. Als je de keten ingaat voor mensenrechten, benut dan ook de synergievoordelen op het gebied van circulariteit (en andersom).

Inzicht in de keten

“De categorie connectiviteit is verantwoordelijk voor de rijksbrede inkoop van alle generieke vaste connectiviteit-/internetverbindingen en mobiele communicatiediensten. Het is daarmee één van de acht risicocategorieën van het Rijk. Connectiviteit is daardoor verplicht om ISV in haar aanbestedingen op te nemen. Het gebruiken van de bestekteksten op pianoo.nl in de aanbestedingen geeft invulling aan die verplichting. Het verplicht gecontracteerde inschrijvers om jaarlijks een rapportage op te leveren over de risico’s en aanpak van sociale misstanden. De vraag is of je hiermee echt impact maakt,” zegt Hazekamp. “Om zo’n rapportage op waarde te schatten, heb je ook zelf inzicht in de keten nodig. Welke risico’s zijn er in de keten van connectiviteit? Deze vraag hebben we ingediend bij de pilot Ondersteuning ISV.”

Transparantie is essentieel

Joseph Wilde-Ramsing (SOMO) hielp vanuit Ondersteuning ISV om het gesprek met marktpartijen aan te gaan: “In de keten heb je elkaar – opdrachtgevers, leveranciers, toeleveranciers en maatschappelijke organisaties – nodig om te achterhalen wat waar onder welke omstandigheden wordt geproduceerd en welke aandachtspunten er zijn. Alleen al het stellen van vragen kan verandering in gang zetten. Begin één-op-één bij de huidige leveranciers. Wat voor (kritieke) grondstoffen zijn er in deze markt? Hoe ziet het productieproces er uit (delven, verwerken, productie en recycling)? Dan zit je eerst aan tafel met een accountmanager, die weer terug de organisatie in moet en contact zoekt met toeleveranciers. Later sluiten ook mensen van de afdeling duurzaamheid of mensenrechten aan.”

Risico’s in kaart

“Groot impact maken kan soms klein beginnen, bijvoorbeeld bij een risicovolle schakel of materiaal in de keten. Vaak zie je dat een risicoanalyse over de hele keten wordt uitgevraagd. Op basis van onderzoek en gesprekken met de markt en het maatschappelijk middenveld hebben we de focus aangescherpt. Voor twee productgroepen hebben we per grondstof de risico’s in kaart gebracht (risico mapping). Dit helpt om tijdens een aanbesteding inschrijvingen beter op waarde te kunnen schatten,” vertelt Wilde-Ramsing.

Integrale benadering

Hazekamp: “Het onderzoeken van je keten gaat veel verder dan alleen het waarborgen van arbeids- en mensenrechten. We hebben met SOMO in de keten van vaste dataverbindingen zowel naar sociale- als milieuaspecten gekeken. Die brede blik is in lijn met de OESO-richtlijnen voor Due Diligence. Het integraal oppakken van de MVI-thema’s vraagt om een andere mindset van aanbestedende diensten. Als je weet welke grondstoffen in een product zitten, kan je een inschatting maken wat de risico’s zijn voor mens en milieu bij het delven en verwerken van de grondstoffen. Daarnaast kan je op basis van de grondstoffen in een product in gesprek gaan met de markt over de circulaire mogelijkheden (bijvoorbeeld hergebruik). Zo pak je meerdere MVI-thema’s tegelijk en integraal op.”

Meld je aan voor Ondersteuning ISV

Heeft u concreet advies en praktische ondersteuning nodig bij het inkopen met respect voor mensenrechten? Aanmelden voor aanbestedende diensten en Buyer Groups: Hulp bij toepassing Internationale Sociale Voorwaarden

Ondersteuning ISV is één van de acties uit de Uitvoeringsagenda ISV.

Meer informatie

Ketenverantwoordelijkheid (Internationale sociale voorwaarden)