Duidelijke motivering nodig voor wijziging concessie zonder aanbesteding (week 45)

Feiten en omstandigheden

In 2007 sloot ASPI een concessieovereenkomst voor snelwegtrajecten in Italië, geldig tot 2038. Op 14 augustus 2018 stortte de Morandi-brug in Genua in, met 43 doden als gevolg. De brug was onderdeel van een traject beheerd door ASPI. Het ministerie van Infrastructuur startte hierna een procedure tegen ASPI wegens nalatig onderhoud. Vanaf juli 2019 volgden onderhandelingen tussen ASPI en de Italiaanse overheid om tot een oplossing te komen voor de juridische conflicten.

In juli 2020 stelde ASPI een schikking voor met onder andere een vergoeding van 3,4 miljard euro, versterking van veiligheidsnormen en de overdracht van aandelen aan Cassa Depositi e Prestiti en investeerders. In oktober 2021 werd deze schikking goedgekeurd en maakte het een einde aan de procedure tegen ASPI zonder formeel vast te stellen dat ASPI tekort was geschoten.

De bestuursrechter van Latium werd verzocht de schikking ongeldig te verklaren en stelde vragen aan het Hof van Justitie van de EU over de naleving van EU-richtlijn 2014/23..

De rechter verzocht het Hof van Justitie te oordelen over de interpretatie van EU-recht: of wijzigingen aan een concessie zonder openbare aanbesteding toegestaan zijn, of de betrouwbaarheid van de concessiehouder moet worden beoordeeld, en of een concessie beëindigd moet worden bij overtreding van aanbestedingsregels of bewezen onbetrouwbaarheid van de concessiehouder.

Het HvJEU zegt o.a. het volgende:

Motiveringsplicht

Volgens vaste rechtspraak moet de aanbestedende dienst voldoen aan het Unierechtelijke beginsel van behoorlijk bestuur, waaraan lidstaten gebonden zijn bij de uitvoering van Unierecht. Een belangrijk onderdeel van dit beginsel is de plicht van nationale autoriteiten om hun besluiten duidelijk te motiveren. Dit stelt betrokken partijen in staat om hun rechten te verdedigen en goed geïnformeerd te beslissen of het zinvol is om juridisch beroep aan te tekenen tegen deze besluiten (arrest van 21 december 2023, Infraestruturas de Portugal en Futrifer Indústrias Ferroviárias, C‑66/22, EU:C:2023:1016, punt 87).

Beroep moet mogelijk zijn

De motiveringsplicht van de aanbestedende diensten is bovendien essentieel voor de transparantie van zowel de gunningsprocedure als de uitvoering van de concessieovereenkomst, zoals vastgelegd in artikel 3, lid 2, van richtlijn 2014/23. Op basis van artikel 43, leden 1 en 2, van dezelfde richtlijn, moet de motivering duidelijk maken waarom de aanbestedende dienst van mening is dat een wijziging van de concessie tijdens de looptijd kan plaatsvinden zonder dat een nieuwe gunningsprocedure nodig is. Deze uitleg moet helder en begrijpelijk zijn voor iedereen die belang heeft bij het besluit, zodat zij eenvoudig de redenen kunnen achterhalen waarom geen nieuwe concessieprocedure is gevolgd. Als er geen duidelijke motivering is, kunnen personen die mogelijk benadeeld zijn door het besluit niet goed beoordelen of het zinvol is om hiertegen beroep aan te tekenen. Dit belemmert hun recht om op een geïnformeerde manier juridische stappen te ondernemen.

Reden achterwege laten nieuwe procedure moet helder uitgelegd

In de huidige zaak moet de verwijzende rechter beoordelen of de besluiten over de wijziging van de concessie aan ASPI voldoen aan deze motiveringsplicht. Samenvattend moet artikel 43 van richtlijn 2014/23, in samenhang met het beginsel van behoorlijk bestuur, zo worden geïnterpreteerd dat het toestaat dat de aanbestedende dienst een concessie wijzigt zonder nieuwe gunningsprocedure, op voorwaarde dat de wijziging niet onder artikel 43, lid 5, valt en dat de redenen voor het achterwege laten van een nieuwe procedure helder zijn uitgelegd door de aanbestedende dienst.

(VdLC publishers/consultants BV, 13 november 2024)

Lees de volledige uitspraak op eur-lex.europa.eu