Aan de slag met het impulsbudget

In totaal stoten we 612 kiloton CO₂ uit in onze ketens (zie infographic en Over dit verslag). Wegverharding veroorzaakt 33% van de totale CO₂-uitstoot (202 kiloton) van IenW-projecten in de keten. Dat er veel mogelijk is, bleek dit jaar bijvoorbeeld bij het onderhoudsproject op de A13 (Rijswijk-Rotterdam). In gesprek met de aannemer werden 10 duurzaamheidsmaatregelen verkend, waarvan er 4 uiteindelijk uitgevoerd konden worden. Zo werden materialen hergebruikt en werd het asfalt geproduceerd onder lagere temperaturen.

Doelstelling en aanpak

De strategie Naar klimaatneutrale en circulaire rijksinfrastructuurprojecten maakt het mogelijk om onze inspanningen te versnellen en professionaliseren, zoals bij de A13 gebeurde. Dat is nodig om onze ambitie bij te benen: in 2030 willen we klimaatneutraal zijn en circulair werken.

Voor de strategie zijn op basis van een impactanalyse verschillende routes (transitiepaden) uitgewerkt voor de 5 werkterreinen van Rijkswaterstaat en ProRail die de meeste CO₂-uitstoot veroorzaken. Meer informatie hierover lees je in het hoofdstuk over de strategie. 

Duurzaam aanbesteden

Duurzaam aanbesteden is een belangrijk aandachtspunt binnen IenW. We gaan samen met de markt en medeoverheden het gesprek aan over de vraag hoe we onze projecten duurzamer uit kunnen laten voeren en verankeren het thema duurzaamheid steeds beter in onze processen. Zo beschikt IenW over instrumenten als de Milieukostenindicator (MKI) en rekeninstrument Dubocalc, om de effecten van aanbestedingsplannen op duurzaamheid te kunnen meten. Met behulp van deze instrumenten krijgen opdrachtnemers die milieu-impact vermijden voordelen in het aanbestedingsproces.

Concrete resultaten

Transitiepad Kustlijnzorg en vaargeulonderhoud

Het is belangrijk om de markt mee te krijgen in de transitie naar duurzaam baggeren. Daarom hebben wij ook een Buyer Group opgezet, die 1 januari 2022 van start is gegaan. Hierbinnen gaan we samenwerken met andere opdrachtgevers, zoals de waterschappen en Havenbedrijf Rotterdam. Het doel van de buyer group is om op een eenduidige manier naar de markt te communiceren en dezelfde, duurzame eisen te stellen in aanbestedingen.

Een mooi voorbeeld van duurzaam baggeren is het groot onderhoud bij de Zandkreeksluis. De afgelopen jaren is de vaargeul naar deze sluis aan het verzanden. Met name de doorgaande beroepsvaart heeft hier last van. Bij de aanbesteding voor het baggeren van de geul, gold duurzaamheid als een belangrijke eis. Voor de uitvoerende werkzaamheden is een CO₂-emissiereductie van 30% ten opzichte van reguliere werkzaamheden afgesproken.

Transitiepad Wegverharding

De oplossingen om in 2030 klimaatneutraal en circulair te werken, zijn al goed in beeld. Op de korte termijn zijn dat onder andere het verlengen van de levensduur van asfalt, het hergebruiken van asfalt en het hanteren van productiemethoden die minder energie vragen. Ook het gebruik van biobased materialen, ter vervanging van bitumen in asfalt, wordt onderzocht.

Kennisontwikkeling is van groot belang voor de transitie naar duurzame wegverharding. Daarom is IenW samen met TNO en de TU Delft het Kennisprogramma Knowledge-based Pavement Engineering (KPE) gestart. Gezamenlijk wordt onder andere onderzocht hoe je de levensduur van innovatieve asfalttoepassingen kunt voorspellen. Want hoe beter je dit kunt voorspellen, hoe sneller innovaties toegepast kunnen worden.

Een innovatie die onlangs is getest, is de Asphalt Recycling Train van bouwbedrijf Dura Vermeer. Bij deze trein aan machines wordt aan de voorkant het oude asfalt verwijderd, dan ter plekke in de machine verwerkt en dan aan de achterkant als nieuw asfalt aangelegd. Dit voorbeeld laat mooi zien hoe in de sector wordt gewerkt aan de reductie van CO₂-uitstoot en het beperken van het gebruik van primaire grondstoffen.

Transitiepad Weg-, Dijk- en Spoormaterieel

In dit transitiepad werken we toe naar emissieloze bouwplaatsen voor infraprojecten en een klimaatneutrale en circulaire werkwijze in 2030. Voor ons is een eerste doel om op bouwplaatsen zo min mogelijk schadelijke stoffen uit te stoten. Een tweede doel is om materieel te gebruiken met een zo laag mogelijke milieukostenindicator (MKI). We hebben daarvoor een model laten ontwikkelen waarmee we verschillende scenario’s kunnen doorrekenen. We kunnen dan in grafieken het verschil laten zien tussen fossiel aangedreven materieel en elektrisch materieel.

In 2021 maakten we onze doelen onder meer concreet bij de aanbesteding voor de aanleg van de snelweg A16 in Rotterdam. Duurzaamheid was hier een van de 3 hoofdcriteria; er werd onder andere gelet op materiaalgebruik, energieverbruik en de CO₂-Prestatieladder. In de aanbesteding en het ontwerpproces is een groot deel van de duurzame uitgangspunten al vastgelegd, maar ook in de uitvoeringsfase is ruimte gereserveerd voor innovaties en verbetering.

Transitiepad Kunstwerken

Uit een analyse is gebleken dat van onze constructies betonnen bruggen en stalen damwanden de meeste klimaatimpact hebben. Dit inzicht gebruiken we in onze plannen voor de transitie naar een klimaatneutrale en circulaire werkwijze.

Het transitiepad Kunstwerken steunt verder verschillende initiatieven. Zo zijn we aangesloten bij het betonakkoord en is het innovatieloket van Rijkswaterstaat nu ook geopend voor het betonakkoord. Hier worden mogelijke oplossingen, zoals een nieuw betonmengsel, gevalideerd. Is het effectief? Is het veilig? Is het uitvoerbaar?

Intussen werd bij de Afsluitdijk al een proeftuin opgezet voor duurzame betonmengsels. 8 marktpartijen krijgen hier de kans om hun innovatieve mengsels langdurig te testen onder extreme omstandigheden. De uitkomsten worden gepubliceerd, zodat de hele sector ervan kan leren.

Meer informatie

Lees meer informatie in het Duurzaamheidsverslag IenW 2021.