Evaluatie Plan van Aanpak Maatschappelijk Verantwoord Inkopen 2015-2020

Het rapport bevat de resultaten van een literatuurstudie, een werksessie tijdens het MVI-congres in december 2019, een digitale enquête onder aanbestedende diensten en van 20 stakeholderinterviews met overheden, marktpartijen en andere organisaties (brancheorganisatie, kennisinstelling en ngo).

Gunstige effecten

Sinds 2015 passen overheden MVI steeds meer toe. Projecten waarin MVI effectief is toegepast, leveren een bijdrage aan CO2-emissiereductie, het verminderen van milieudruk en het verhogen van het aantal werkplaatsen voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Dat laten de eerste resultaten van de ontwikkelde monitoringmethodieken zien. Stakeholders, die aan de online enquête hebben meegedaan of geïnterviewd zijn, signaleren een gunstig effect van de toepassing van MVI.

Conclusies

Uit de studie blijkt onder meer dat er grote stappen zijn gezet op gebied van MVI door overheden aan het Rijk voor de invulling van een eventueel vervolgbeleid op MVI in de periode 2021-2025. Positieve ontwikkelingen zijn bijvoorbeeld:

• MVI-gunningscriteria worden vaker toegepast in aanbestedingen en MVI-gunningscriteria krijgen een groter gewicht in de scoringsmethodiek;
• aanbestedende diensten houden vaker marktconsultaties en MVI komt in deze marktconsultaties vaker aan bod.

Inkopende organisaties geven aan dat de volgende instrumenten het meest bijdragen aan het vaker en effectiever toepassen van MVI: MVI-criteriatool, het MVI-loket PIANOo, bijeenkomsten (zoals regiobijeenkomsten en het MVI-congres) en samenwerking en ondersteuning (bijvoorbeeld leernetwerken, academies en Green Deals).

Decentrale overheden hebben het meest behoefte aan meer houvast en sturing van bovenaf. Meer budget zouden zij gebruiken voor het inhuren van specialisten. Verder hebben zij behoefte aan duidelijke MVI-criteria.

Marktpartijen geven aan dat MVI bijdraagt aan meer aandacht voor maatschappelijke aspecten bij de bedrijven die aan de overheid leveren. Direct of indirect draagt MVI ook bij aan de ontwikkeling van duurzame producten.

Aanbevelingen

Het onderzoek leidt tot een aantal aanbevelingen. Voorbeelden daarvan zijn:

• Wanneer MVI minder vrijblijvend wordt bij decentrale overheden (bijvoorbeeld via duidelijke doelstellingen of het verplichten van een jaarlijkse MVI-rapportage) en wordt gehandhaafd, kan dit het toepassen van MVI versnellen en zal het effect flink toenemen.
• MVI is maatwerk. Inkopende organisaties hebben behoefte aan één centrale plek waar zij goede inhoudelijke informatie kunnen vinden, gericht op specifieke productgroepen.
• Verbetering van de organisatiestructuur bij decentrale overheden is nodig om MVI-beleid naar de inkooppraktijk te vertalen. Vergroot het bewustzijn van met name opdrachtgevers/projectleiders en hun manager/directeur en zorg voor inbedding van MVI in de structuur van de gehele organisatie, bijvoorbeeld door integreren van MVI in standaardprocessen en -documenten.
• Het is van belang om marktpartijen te betrekken bij bijeenkomsten en bij de ontwikkeling van MVI-criteria. Hun kennis kan helpen om de MVI-criteria ambitieuzer en realistischer te maken.
• Duidelijk eigenaarschap van het brede onderwerp MVI op Rijksniveau en structurele financiering kunnen helpen bij het integraal toepassen van de verschillende MVI-thema’s.

Rapport

In januari 2021 is een nieuw Plan Maatschappelijk Verantwoord Inkopen 2021-2025 gepubliceerd.